Men schat dat de planeet in 100 jaar tijd met 0,9°C is opgewarmd[1]. Onze generatie is nu al getuige van de gevolgen van deze opwarming: het verdwijnen van het zee-ijs in de zomer, het versneld smelten van onze gletsjers, steeds terugkerende hittegolven en bosbranden, verzuring van de oceanen, ernstig bedreigde biodiversiteit[2]… Dus als men mij vertelt dat, als we onze gewoonten niet veranderen, de planeet in de komende 80 jaar mogelijk nog eens 6,4°C warmer wordt, weet ik niet hoe het met jou zit, maar mij laat dat niet koud!
Wat is de CO2-voetafdruk van de textielindustrie?
Wanneer je de CO2-balans van een Fransman bekijkt[4], zie je dat de grootste uitstoters voeding (19,5%), wonen (19,2%) en autogebruik (16,3%) zijn. Kleding komt iets verder met 6,3% van de uitstoot. Op nationaal niveau stoot kleding dus meer uit dan de luchtvaartindustrie of het gebruik van huishoudelijke apparaten.
Natuurlijk, als je je CO2-voetafdruk wilt verkleinen, zou een eerste stap kunnen zijn om meer lokale producten te kopen, je woning te isoleren en vaker de fiets te pakken! Maar zelfs als je deze veranderingen tot het uiterste doorvoert, moet ik je helaas teleurstellen: we zijn er dan nog lang niet!
Met 9,9 ton CO2-uitstoot per jaar per Fransman zitten we nog ver van wat nodig is om zelfs maar de drempel van 2°C extra opwarming ten opzichte van het pre-industriële niveau te halen (zoals bepaald in het Akkoord van Parijs[5]).
Om deze afspraak na te komen, is men het er redelijk over eens dat onze uitstoot niet meer dan 2 ton CO2 per jaar per inwoner mag bedragen[6]: Dat is een flinke uitdaging!
Met 170 kg CO2 per jaar neemt kleding dus 10% van ons CO2-budget in beslag, en daarom is het zo belangrijk om sportkleding en textiel met een lage milieu-impact te produceren.
Made In waar eigenlijk?
Als het over duurzaamheid in textiel gaat, valt het op dat het debat zich vooral richt op de productielocatie.
Het is duidelijk dat die locatie iets zegt over de arbeidsomstandigheden en dus over het "verantwoordelijke" aspect van ons vraagstuk.
Maar als we ervan uitgaan dat het normaal is om onder "normale" arbeidsomstandigheden te produceren (wat ‘Made in EU’ garandeert), dan liggen de grootste milieu-uitdagingen toch echt ergens anders.
De confectie zelf is namelijk goed voor maximaal 10% van de CO2eq-uitstoot, en het transport (zolang het niet per vliegtuig gebeurt, wat zelden voorkomt) neemt ook niet meer dan 10%-12% in beslag.
Inderdaad, qua CO2eq-uitstoot en vervuiling in brede zin, zit bijna het hele milieuprobleem in de gebruikte grondstof.
Liever natuurlijk! Echt waar??
Dit is meestal de eerste vraag die men ons stelt: "Zijn jullie kleren van natuurlijke vezels gemaakt?"
Het debat daartoe beperken is helaas veel te simplistisch.
Katoenproductie gebruikt dan wel geen aardolie als grondstof, maar de teelt ervan vraagt om tractoren; de verwerking om machines; het spinnen van het garen idem... Kortom, ook dit industriële proces veroorzaakt CO2eq-uitstoot.
Om dit te vergelijken met andere industriële processen, voeren we een zogeheten Levenscyclusanalyse (LCA) uit.
LCA als scheidsrechter
Sommige online beschikbare LCA’s tonen aan dat katoen ongeveer 41% minder energie verbruikt dan virgin polyester. Toch stoot het paradoxaal genoeg 39% meer CO2eq uit (niet-opgevangen emissies).
Daar komt nog bij dat er 22.000 liter water nodig is voor 1 kg katoen tegenover 17 liter voor dezelfde hoeveelheid polyester[8]! Een groot verschil, zeker als je weet dat de intensivering van de katoenproductie in Oezbekistan en Kazachstan sinds de jaren 60 direct heeft geleid tot het droogvallen van het Aralmeer[9].
Deze overwegingen moet je afzetten tegen de duurzaamheid, en hier valt de balans duidelijk uit in het voordeel van polyester. Want bij gelijke stofdichtheid is polyester 2 tot 10 keer sterker dan katoen, waardoor de CO2-voetafdruk per gebruik veel lager uitvalt dan bij natuurlijke vezels, vooral als het textiel aan zware belasting blootstaat zoals bij trailrunning...
En gerecycled dan?
Het debat is vergelijkbaar, en de eerste mythe die we moeten ontkrachten is dat alles wat we in de recyclebak gooien ook echt recyclebaar is – integendeel!
In werkelijkheid is slechts een fractie van het plastic afval dat we daarin stoppen daadwerkelijk recyclebaar. Het gaat meestal om plastic met de nummers 1 (PET), 2 (HDPE) en 5 (PP), nummers die je achterop de verpakkingen kunt terugvinden. Kijk maar eens onder je yoghurtbakje of andere verpakkingen, en je zult verbaasd zijn wat er echt in de recyclebak thuishoort!
Het plastic dat het meest wordt gerecycled in de textielindustrie is polyester (PET). Dit wordt via een mechanisch proces (en soms chemisch) uit transparante plastic flessen gehaald (meestal komen gekleurde flessen hier niet voor in aanmerking omwille van de kleurstoffen – dat geeft vlekken op het garen).
Hoewel het gebruik van gerecyclede grondstoffen olie bespaart, maken het inzamelen en de verschillende mechanische bewerkingen de CO2-balans van deze gerecyclede vezels uiteindelijk zwaarder.
Ook hier toont een LCA van Newlife-garen uit Italië (waarschijnlijk de Europese referentie op het gebied van gerecycled PET-garen) aan dat er 32% CO2 wordt bespaard ten opzichte van virgin PET uit hetzelfde land: niet enorm, want als je daar de gemeenschappelijke stappen van textureren, spinnen, scheren en weven bij optelt, blijft er uiteindelijk slechts een besparing van 10 tot 15% CO2eq over ten opzichte van stof van virgin PET.
Vooral de energie-mix telt!
Volgens ons is de keuze van het land waar de grondstof is gemaakt, en vooral de gebruikte energie-mix, doorslaggevend!
Volgens cijfers van het IEA is de CO2eq-uitstoot per geproduceerde energie-eenheid 71% hoger in Italië dan in Frankrijk (het vijfde laagste CO2-mix ter wereld).
Conclusie: beter een goed Frans PET-virgin weefsel dan een gerecycled weefsel uit Italië, Spanje of Portugal!
Andere vormen van vervuiling
Bovenop de CO2-uitstoot zijn er ook andere vormen van vervuiling. Het verven en veredelen van textielvezels gebeurt met een enorme hoeveelheid chemische producten. En niet elk land gaat even zorgvuldig om met het verwerken van dat afval – uiteraard zijn de minst zorgvuldige landen vaak ook de grootste producenten[7]!
Kortom, de textielindustrie is niet altijd fraai als je niet goed oplet waar je koopt! En het is vooral makkelijk om het overzicht kwijt te raken als je verantwoord wilt shoppen. Daarom raden we je aan eens te kijken bij SloWeAre, een platform dat duurzame en ethische merken verzamelt en je helpt aan een ‘schone’ sportgarderobe.
[1]https://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9chauffement_climatique#cite_note-18
[2]https://www.ecologique-solidaire.gouv.fr/observatoire-national-sur-effets-du-rechauffement-climatique-onerc#e2
[3]https://jancovici.com/changement-climatique/gaz-a-effet-de-serre-et-cycle-du-carbone/quels-sont-les-gaz-a-effet-de-serre-quels-sont-leurs-contribution-a-leffet-de-serre/
[5]https://fr.wikipedia.org/wiki/Accord_de_Paris_sur_le_climat
[6]https://www.lemonde.fr/planete/article/2019/04/11/combien-de-co2-pourrez-vous-emettre-dans-votre-vie-si-le-rechauffement-est-contenu-a-1-5-degre_5448606_3244.html
[7]A New Textile Economy : https://www.ellenmacarthurfoundation.org/publications/a-new-textiles-economy-redesigning-fashions-future
[8]https://pdfs.semanticscholar.org/80e3/da631dd6d7d86d288275c390e63849fc4498.pdf
[9]https://fr.wikipedia.org/wiki/Mer_d%27Aral
[10]https://www.amfori.org/resource/countries-risk-classification ;
[11]https://www.francetvinfo.fr/replay-magazine/france-2/cash-investigation/cash-investigation-du-mardi-28-novembre-2017_2478912.html